دیواری که از سال 1394 بنا شد و با سرعتی حیرت‌آور، نه تنها در محله‌های شهر که در سراسر کشور گسترش یافت. در ادامه اخباری از رونق برخی دیوارهای مهربانی به گوش رسید و حتی از آنلاین شدن آن گزارش‌هایی منتشر شد. اما پس از مدتی، ورق برگشت و دیگر از آن شور و حال فعالیت دیوار مهربانی خبری نبود. این روزها کمتر دیواری را می‌توان یافت که نشانی از مهربانی با خود همراه داشته باشد.
دیوار مهربانی اسم زیبایی داشت. در روزها و ماه‌های آغاز فعالیت آن، می‌شد موجی از همراهی و همدلی مردم را برای گرم نگه داشتن افراد بی‌بضاعتی که توان خرید لباس گرم در روزهای سرد زمستانی نداشتند، دید. یکی از ساکنان خیابان ستارخان در منطقه 2 می‌گوید دیوار مهربانی از بین نرفته است؛ چراکه کارکرد آن برای فصل زمستان تعریف شده بود: «قرار نبود دیوار مهربانی همیشه باشد. قرار بود که مردم لباس‌های گرم خود را روزهای زمستانی روی دیوار مهربانی آویزان کنند تا افراد نیازمند با پوشیدن این لباس‌ها، گرم بمانند.»
پیشنهادی که «علی‌اصغر محمودی» می‌دهد به نظر درست می‌آید: «فصل بهار، لباس زمستانی به درد کسی نمی‌خورد و به نظرم بهتر است که دیوار مهربانی برای فصل زمستان بماند و آن را برای فصل‌های دیگر ادامه ندهند.» بر خلاف نظر این شهروند، «مهدی قادری» معتقد است فرهنگ دیوار مهربانی نه تنها در زمستان که در طول سال باید فعال باشد. نیاز نیازمندان هیچ‌وقت تمام نمی‌شود و محدود به دوره خاصی نیست. مشکلی که الان با دیوار مهربانی داریم این است که مردم از ادامه این کار خسته شده‌اند و لباس‌های کهنه و به درد نخور خود را به این دیوار می‌آویزند که قابل قبول نیست.»
- روغن سوخته نذر امامزاده
بعضی از مناطق جنوب پایتخت مانند منطقه 18، جامعه هدف خوبی برای کمک‌رسانی خیّران محسوب می‌شود. برای همین است که در محله‌ای مانند شهرک «ولی‌عصر(عج)» دیوار مهربانی در 2 نقطه راه‌اندازی شد. فعالیت این دیوارها در محله، امیدهایی برای کمک مستقیم و بی‌واسطه به نیازمندان ایجاد کرد اما در اندک زمانی از دیوار مهربانی، غیر از لباس‌های مندرس و مستعمل چیزی باقی نماند. عضو شورایاری محله شهرک ولی‌عصر(عج) شمالی تأکید می‌کند که نیازمندی را سراغ ندارد که برای تأمین لباس مورد نیازش از لباس‌های روی این دیوارها استفاده کرده باشد: «در روزهای آغاز راه‌اندازی دیوار مهربانی در شهرک، لباس مناسب و قابل استفاده‌ای روی این دیوار قرار نگرفت.
لباس‌های اهدا شده به طور معمول، مستعمل و قابل استفاده نبود و به غیر از معتادان و مشتری دیگری نداشت.» حجت‌الاسلام «داود موسی‌پور» معتقد است دیوار مهربانی مصداق روغن ریخته نذر امامزاده است: «برای حرکتی مانند دیوار مهربانی یا کمپین‌های مشابه آن باید طراحی جدیدی کرد.
شورایاری در هر محله‌ای اطلاعات دقیقی از تعداد نیازمندان و نوع نیازهایشان دارند. افراد زیادی را می‌شناسم که در عین نیازمندی، به دلیل ترس از آبرو، حاضر نیستند سمت دیوار مهربانی بروند و بخشی از کمبودهای خود را جبران کنند. باید کمک به افراد نیازمند با حفظ کرامت انسانی باشد و این کار را می‌توان در مسیر درست و بهره‌گیری از اطلاعات شورایاری‌ها به سرانجام رساند.»
- پویش‌هایی با خاستگاه اجتماعی یا احساسی
کمپین‌ها برای دوام و برقراری خود نیازمند مشارکت مؤثر اجتماعی هستند و بدون چنین ویژگی‌هایی ممکن است به شکست منتهی شوند. به نظر می‌رسد داستان دیوار مهربانی نیز با این چالش مواجه شده است و نبود همراهی در بدنه اجتماعی زمینه شکست این حرکت را که در نوبه خود بی‌نظیر بود، فراهم کرده است. معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری منطقه 13 در شرق تهران، چنین اعتقادی دارد و می‌گوید: «اگر حرکت مردم به‌شکل خودجوش شروع شود و مردم پای کار آن حرکت اجتماعی باشند، نباید منتظر تعطیل شدن آن حرکت بود اما اگر پویش‌ها خودجوش نباشند و شکل «رفرم» به خود بگیرند،
دیر یا زود تعطیل شده و به خاطره‌ها می‌پیوندند.» به گفته «غلامعلی ابراهیمی» یکی از دلایلی که سبب شد طرح دیوار مهربانی موفق نشود، کاهش احساس همبستگی اجتماعی میان شهروندان است: «همواره گفته‌اند که افکار عمومی فراموش‌کار و تنوع‌طلب است و نمی‌شود تنها با اتکا به افکار عمومی که همواره بر موج احساس سوار است به ادامه فعالیت پویش‌های اجتماعی امید داشت. مرور زمان سبب کاهش غلیان احساسات و عواطف در میان توده‌ها شده و تا زمانی که به این احساس اجتماعی هدف داده نشود، احساس مسئولیت اجتماعی دچار مشکل خواهد شد.» او براین‌باور است که پویش‌های اجتماعی کارکردهای زیادی دارند به شرط اینکه با تعقل، هدفمندی و دقت، کار خود را پیگیری کنند و خود را وامدار کمک‌های دولتی نکنند.
- اتاق مهربانی جایگزین دیوار مهربانی
ایده راه‌اندازی دیوار مهربانی نیز مانند دیگر نقاط تهران، مقابل در ورودی مترو اکباتان، اجرا شد اما انتظارها را برآورده نکرد. مدیر محله اکباتان معتقد است جانمایی نامناسب دیوار مهربانی و بی‌توجهی شهروندان به اهدای لباس‌های مناسب و سالم سبب شد دیوار مهربانی به هدف‌هایش نرسد:
«ضابطه‌ای برای اهدای لباس به دیوار مهربانی وجود نداشت. هر فردی هر نوع لباسی را به دیوار اهدا می‌کرد. از سوی دیگر، کنترلی بر کسانی که از این لباس‌ها استفاده می‌کردند، وجود نداشت و چون مردم می‌دیدند لباس‌های دورریختنی به دیوار اهدا می‌شود و افراد مسئله‌دار از آن استفاده می‌کنند علاقه خود را به کمک کردن در قالب دیوار مهربانی از دست دادند.»
«علی قربانی» پیشنهادی برای اصلاح وضع دیوار مهربانی و رسیدن هدفمند کمک‌های مردم به نیازمندان دارد: «سرای محله اکباتان از 3 سال قبل تاکنون، اتاق مهربانی را در سرای محله راه‌اندازی کرده است. نیازهایی که اهالی در برخورد با افراد آبرودار اما نیازمند لیست کرده‌اند، به اطلاع مراجعان و خیّران رسیده است. هریک از اهالی و خیّران با گرفتن گوشه‌ای از کار، بخشی از نیازهایی لیست شده را تهیه و به اتاق مهربانی اهدا می‌کنند تا به نحو مقتضی به نیازمندان برسد.»
نظر شما